Stale narzędziowe według DIN 17350 – klasyka inżynierii wciąż aktualna

Choć norma DIN 17350 została oficjalnie wycofana i zastąpiona przez nowocześniejsze standardy europejskie, takie jak EN ISO 4957, jej oznaczenia wciąż pozostają żywe w przemyśle. Wielu inżynierów, technologów i konstruktorów wciąż posługuje się klasyfikacją DIN 17350, zwłaszcza w kontekście stali narzędziowych. Dlaczego? Bo to norma, która przez dekady porządkowała świat stali używanych do produkcji narzędzi, matryc i form.

Co określa norma DIN 17350?

Norma ta klasyfikowała stale narzędziowe pod względem:

• zastosowania (praca na zimno, gorąco, stal szybkotnąca),

• składu chemicznego,

• właściwości mechanicznych i cieplnych,

• numerów stalowych (np. 1.2379, 1.2344, 1.2510).

Mimo że DIN 17350 została wycofana, jej klasyfikacja nadal pełni funkcję porządkującą – nie tylko w dokumentacji technicznej, ale też w codziennej komunikacji między dostawcami a odbiorcami stali.

Najpopularniejsze gatunki według DIN 17350

Poniżej przedstawiamy zestawienie najczęściej stosowanych gatunków stali narzędziowych z normy DIN 17350 wraz z ich odpowiednikami w systemie AISI:

DIN numer stalowy	Nazwa handlowa	Typ stali	Odpowiednik AISI
1.2510	100MnCrW4	Do pracy na zimno	O1
1.2379	X153CrMoV12	Do pracy na zimno	D2
1.2344	X40CrMoV5-1	Do pracy na gorąco	H13
1.2842	90MnCrV8	Do pracy na zimno	O2
1.2080	X210Cr12	Do pracy na zimno	D3
1.2767	40NiCrMo16	Do pracy na zimno	L6
1.2343	X37CrMoV5-1	Do pracy na gorąco	H11
1.3343	HS6-5-2C	Stal szybkotnąca (HSS)	M2

 

Jak dobrać stal narzędziową do konkretnego zastosowania?

Dobór odpowiedniego gatunku stali narzędziowej to nie tylko kwestia twardości – równie ważne są:

• odporność na ścieranie,

• wytrzymałość na obciążenia dynamiczne,

• stabilność wymiarowa po obróbce cieplnej,

• temperatura pracy narzędzia.

Poniżej kilka praktycznych wskazówek:

Do stempli i wykrojników pracujących na zimno sprawdzą się stale o wysokiej odporności na ścieranie, np. 1.2379 (D2) lub 1.2080 (D3).

Do form odlewniczych i matryc do kucia na gorąco wybieraj stal odporną na szoki cieplne, np. 1.2344 (H13) lub 1.2343 (H11).

Do noży tokarskich, wierteł, frezów potrzebujesz stali szybkotnącej typu 1.3343 (M2), która zachowuje twardość nawet powyżej 600°C.

Do zastosowań ogólnych (np. dłuta, przecinaki, ręczne narzędzia) świetnie nada się 1.2510 (O1) – łatwa w obróbce i hartowaniu.

Dlaczego warto znać klasyfikację DIN?

Nawet jeśli Twoja firma działa zgodnie z aktualnymi normami ISO, znajomość tradycyjnych oznaczeń DIN daje ogromną przewagę:

• ułatwia współpracę z zagranicznymi dostawcami,

• pozwala lepiej rozumieć katalogi materiałowe,

• pomaga rozpoznawać starsze oznaczenia w dokumentacji technicznej.

Podsumowanie

Norma DIN 17350 to dziś klasyka, ale nie martwa – jej system oznaczeń nadal żyje i pomaga inżynierom w podejmowaniu trafnych decyzji. Zrozumienie właściwości poszczególnych gatunków stali narzędziowej pozwala nie tylko zoptymalizować procesy technologiczne, ale też przedłużyć żywotność narzędzi i zwiększyć efektywność produkcji.

Pamiętaj: dobrze dobrana stal to nie koszt – to inwestycja w jakość.