Noże ze stali szlachetnej - na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Istnieje wiele przedmiotów, które okazują się niezbędne w rozmaitych zastosowaniach, jednak wśród narzędzi, bez których szczególnie trudno byłoby się obejść, do najważniejszych zalicza się noże. Będą one konieczne zarówno przy czynnościach wykonywanych codziennie – od przygotowywania posiłków po otwieranie paczek, jak i w czasie domowych napraw, wypraw turystycznych czy pielęgnacji ogrodu. Dla ułatwienia przeprowadzania poszczególnych prac dopasowuje się ich rozmiary, kształt rękojeści czy ostrza, lecz do najistotniejszych cech należy zaliczyć przede wszystkim zastosowaną w nich stal na noże. Użyty materiał musi spełniać określone wymagania co do swej charakterystyki, a także dawać możliwość uzyskania koniecznych w konkretnym zastosowaniu parametrów. Dotyczy to zarówno typowych noży używanych w kuchni, warsztacie czy noszonych stale przy sobie, jak i specjalistycznych narzędzi przeznaczonych dla przemysłu. Przyjrzyjmy się nieco bliżej, jakie cechy okażą się potrzebne i sprawdźmy, czym kierować się przy wyborze.

Jakie są wymagania wobec stali wykorzystywanej do produkcji noży?

Każdy nóż niezależnie od swego przeznaczenia posiada krawędź tnącą powstającą na styku płaszczyzn tworzących ostrze. W zależności od przeznaczenia narzędzia mogą one schodzić się pod różnymi kątami, lecz ważne, żeby jak najdłużej zachowywały swoją geometrię. Aby osiągnąć ten cel, konieczne stanie się wykorzystanie takiego gatunku stali, który okaże się wystarczająco odporny na ścieranie. Równie istotna będzie twardość danego gatunku, która powinna być na tyle wysoka, by przecinanie nie powodowało odkształceń materiału, ponieważ wpływałyby one zarówno na trwałość noża, jak i na precyzję cięcia. Duże znaczenie ma także utrzymanie możliwie niskiej kruchości, która mogłaby przyczynić się do szybkiego pęknięcia ostrza. W wielu zastosowaniach liczyć będzie się ponadto sprężystość metalu, która daje możliwość czasowego odkształcenia się materiału, zmniejszając ryzyko nieodwracalnego odkształcenia i powrót do pierwotnego kształtu po ustaniu danego oddziaływania – zwykle nacisku na boczną powierzchnię ostrza. Jednym z wymagań, jeśli chodzi o znoszenie czynników zewnętrznych, okaże się nierzadko również nierdzewność stali. Będzie ona kluczowa, zwłaszcza jeżeli nóż będzie miał częsty kontakt z wodą lub wysoką wilgotnością. Dla komfortu użytkowania noża liczyć się będzie też łatwość przywracania właściwego kształtu krawędzi tnącej, a więc jej ostrzenia.

Jakie stale wybiera się na noże?

Wybierając odpowiednią stal na noże, można zdecydować się na jeden z wielu popularnych gatunków o rozmaitych właściwościach, zależnie od rodzaju narzędzia, obciążeń, jakim będzie poddawane, a przede wszystkim typu ciętego materiału i warunków eksploatacji. Najczęściej stosowane są stale szlachetne, które zawierają dodatki poprawiające właściwości mechaniczne stopu oraz jego wytrzymałość na oddziaływania chemiczne. Szczególną popularnością cieszą się stale nierdzewne. Zawierają one domieszkę chromu, który znacząco redukuje podatność na korozję, a także zwiększa hartowność. W tym celu stal jest też wzbogacana niklem, który poza działaniem zapobiegającym powstawaniu rdzy i hartownością, poprawia też wytrzymałość na udary. Częstym zabiegiem jest używanie stali zawierającej molibden, a także domieszkę wanadu czy wolframu, które cechują się wywieraniem korzystnego wpływu na redukcję ścieralności. Przy produkcji noży wielu wytwórców sięga po klasyczne stale narzędziowe, a także szybkotnące, również te, które powstały w technologii metalurgii proszków. Zwykle będą to stale przeznaczone do pracy na zimno, choć w zastosowaniach przemysłowych mogą okazać się niezbędne stale narzędziowe do pracy na ciepło, głównie stale szybkotnące. Istotnym parametrem okaże się też podatność na obróbkę termiczną i termiczno-chemiczną np. nawęglanie.