Wpływ grubości i geometrii krawędzi noża na jego funkcjonalność

Wszystkie rodzaje noży mają odmienne charakterystyki, jeżeli chodzi o ich optymalne parametry, jednak w wielu obszarach dotyczące ich kwestie są ze sobą zbieżne niezależnie od przeznaczenia czy zastosowanego materiału. Dobrym przykładem są uboczne skutki procesu ostrzenia, powiązane ze zmianą grubości i geometrii krawędzi ostrzenia. Choć stal na noże stosowana do ich produkcji zwykle daje szerokie możliwości szlifowania, problemem mogą stać się ograniczenia wynikające z pogorszenia charakterystyki narzędzia.

Dlaczego dochodzi do zmiany grubości krawędzi tnącej i jej geometrii?

Noże są wykorzystywane do różnych zadań, w zależności od ich charakteru ostrza mogą więc mieć rozmaitą geometrię. Będzie ona zupełnie inna w przypadku noży użytkowych, przeznaczonych do zadań wykonywanych na co dzień tj. do cięcia i krojenia, a inna w nożach przemysłowych, które wykorzystuje się w różnego rodzaju procesach obróbkowych – m.in. obróbki plastycznej oraz cięcia i nacinania materiałów, a także obróbki skrawaniem, gdzie narzędzie służy do odspajania wiórów podczas toczenia, wytaczania, jak również dłutowania lub strugania. Wspólną cechą wszystkich narzędzi posiadających ostrze i pozwalających na mechaniczne oddzielanie fragmentów materiału będzie jednak fakt, że podlegają one stopniowemu zużyciu, którego tempo będzie uzależnione od charakteru realizowanych zadań, ale także występującego przy nich obciążenia oraz charakterystyki stali, z jakiej zostało wykonane. Szczególne znaczenie będzie tu miała zwłaszcza ścieralność danego gatunku stali. Utrata właściwego kąta między powierzchniami tworzącymi ostrze – w przypadku noży tokarskich będzie to powierzchnia natarcia i powierzchnia przyłożenia – a także krzywizny krawędzi tnącej np. w razie pojawienia się wyszczerbień, ale także nierównomiernego zużycia na części lub całości ostrza sprawia, że konieczne okaże się ponowne ostrzenie. Choć optymalne parametry tego procesu okażą się inne dla rozmaitych typów noży przemysłowych i użytkowych, to w miarę jego ponawiania materiał zostanie z czasem zebrany na tyle, że zmianie ulegnie charakterystyka tworzącego ostrze klina. W przypadku noży użytkowych oznacza to, że materiał tuż nad krawędzią ostrzenia będzie stawał się z biegiem czasu coraz grubszy. Zjawisko to może również występować w przypadku niektórych noży przemysłowych, zależnie od kształtów ich części roboczych. Taka sytuacja nie pozostanie bez wpływu na możliwości dalszego użytkowania konkretnych narzędzi, także z uwagi na ich wytrzymałość.

Jakie są konsekwencje zmiany grubości i geometrii krawędzi noża?

W przypadku noży przemysłowych wpływ zmiany grubości i geometrii krawędzi ostrzenia na parametry pracy jest uzależniony od konkretnego przypadku oraz wymaganego optymalnego kształtu ostrza. Zwykle charakterystyki te są jasno określone i w przypadku osiągnięcia wymiarów, które nie pozwalają na dalsze wykonywanie zadań, nóż musi zostać zastąpiony nowym. W przypadku noży użytkowych, zjawisko to będzie się zazwyczaj przekładało na to, jak trudne okaże się osiągnięcie satysfakcjonującej użytkownika ostrości oraz przełoży się na wrażenia związane z korzystaniem z noża. Wynika to z faktu, że wraz ze wzrostem grubości krawędzi przy szlifowaniu konieczne będzie zebranie większej ilości materiału. Jeżeli chodzi o wygodę użytkowania, to grubsza krawędź może pociągać za sobą problemy z krojeniem przedmiotów bardziej miękkich oraz z zagłębianiem ostrza w te o wyższej twardości. Warto pamiętać, że skala konsekwencji, wynikających z kolejnych ostrzeń będzie w znacznym stopniu uzależniona od tego, jaki kształt pierwotnie miał nóż, ponieważ w przypadku narzędzi, gdzie klin jest węższy i dłuższy problemy pojawią się później niż wówczas, gdy jego szerokość jest większa, a długość mniejsza.