Najpopularniejsze rodzaje stali na noże i ich właściwości

Stal to jeden z najważniejszych materiałów używanych w produkcji noży. Wybór odpowiedniego jej gatunku wpływa na jakość i funkcjonalność noża, a także na jego wygląd i trwałość. Istnieje wiele stopów, jakie można zastosować przy tworzeniu wyrobów tego rodzaju, w zależności od oczekiwanej od gotowego wyrobu charakterystyki. Znalezienie dobrej stali na noże wymaga więc przede wszystkim określenia rodzaju narzędzia i spektrum jego przyszłych zastosowań. Wśród najważniejszych cech materiału w większości przypadków znajdzie się możliwość uzyskania dobrej żywotności, długiego okresu utrzymywania ostrości, a także wytrzymałości na rozmaite oddziaływania mechaniczne. W niektórych przypadkach liczyć będzie się również odpowiednia sprężystość oraz niska podatność na korozję. Dla ułatwienia procesu obróbki znaczenie ma też właściwa obrabialność oraz możliwość stosowania wymaganego sposobu ulepszania cieplnego przez hartowanie i odpuszczanie. Przekonajmy się, czym powinna charakteryzować się stal na noże i sprawdźmy, jakie stale są używane najczęściej.

Stal nierdzewna

Stale nierdzewne są jednymi z popularniejszych materiałów stosowanych w produkcji noży, głównie ze względu na swoją odporność na korozję. Ich cena jest również atrakcyjna, szczególnie w porównaniu z droższymi alternatywami, jak np. stal damasceńska. Stale nierdzewne dzielą się na wiele gatunków, różniących się składem chemicznym i właściwościami. Spośród nich warto wymienić kilka typów stali nierdzewnej najczęściej stosowanej w nożach codziennego użytku, kuchennych czy outdoorowych:

• 4H13 / 1.4034 to stal martenzytyczna o wysokiej zawartości węgla i chromu, która nadaje się do hartowania i uzyskiwania dużej twardości. Jest odporna na korozję w umiarkowanie agresywnych mediach, takich jak wody naturalne, rozcieńczone roztwory soli, alkohole czy ciekłe paliwa.  Stal znajduje zastosowanie w narzędziach tnących, skrawających, pomiarowych i chirurgicznych.
• Stal ELMAX to proszkowa stal nierdzewna o wysokiej zawartości węgla, chromu, molibdenu i wanadu, która charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na zużycie i korozję oraz dużej wytrzymałości na ściskanie. Jest zalecana do produkcji noży wymagających dużej twardości i odporności na ścieranie. Wymaga znacznie mniej korekt po obróbce cieplnej dzięki dużej stabilności wymiarowej. Jest również łatwa do polerowania i ostrzenia, co podnosi jej walory estetyczne i funkcjonalne
• M390 i M398 są produkowane przez austriacką hutę Bohler, wykonane metodą metalurgii proszków. Cechują się dużą zawartością węgla, chromu, molibdenu i wanadu, które pozwalają uzyskać bardzo dobrą odporność na zużycie i korozję oraz dużą wytrzymałość i stabilność wymiarową. Zaawansowana technologia metalurgii proszkowej zapewnia wysoką czystość i jednorodność struktury.

Wśród stali nierdzewnych na uwagę zasługują też takie gatunki jak BECUT, które mają wysoką zawartość węgla i chromu oraz są odporne na wysokie temperatury i zużycie.

Stal węglowa

Stale węglowe są kolejną grupą popularnych gatunków stosowanych w produkcji noży. Ich skład przekłada się na bardzo wysoką twardość ostrza, ale również mniejszą odporność na korozję niż w przypadku stali nierdzewnych. Charakteryzują się też łatwością w obróbce i hartowaniu. Najbardziej znanym spośród nich jest stal NCV1 / 1.2235 o wysokiej zawartości węgla i chromu, która nadaje się do hartowania i uzyskiwania dużej twardości i odporności na ścieranie. Ma dobrą spawalność i obrabialność skrawaniem, a także dobrą odporność na korozję atmosferyczną. Stal ta osiąga twardość około 63-65 HRC po hartowaniu w oleju lub powietrzu z temperatury około 800°C i odpuszczaniu w temperaturze około 200°C.

Warta uwagi jest ponadto stal Vanadis 4 Extra, cechująca się wysoką odpornością na zużycie i korozję oraz dużą wytrzymałością i stabilnością wymiarową.

Stal damasceńska

Stal damasceńska to jedna z najbardziej cenionych i prestiżowych stali używanych w produkcji noży. Jej nazwa pochodzi od dawnej techniki kucia stali, która wywodzi się z miasta Damaszek. Właściwości tej stali wynikają z wielowarstwowej struktury, powstałej z połączenia różnych gatunków stali o kontrastujących własnościach (zwykle mieszanka stali węglowej i nierdzewnej). Takie połączenie daje unikalne efekty wizualne oraz wyjątkowe właściwości mechaniczne noży wykonanych ze stali damasceńskiej. Przykładem stali wysokiej jakości jest gatunek DS93X, dostarczany przez wiodącego europejskiego producenta firmę Damasteel AB.